Korte Begijnestraat
Korte Begijnestraat 29rd anno 2024
MANUEL VAN GELDEREN
15 april 1882 (Nijehaske) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Manuel van Gelderen werd in 1882 vlak na zijn tweelingzus Saartje geboren in Nijehaske bij Heerenveen. Zijn ouders, Benjamin Salomon van Gelderen en Reintje Slager, zouden in totaal twaalf kinderen krijgen, vijf vóór en vijf na de tweeling. De militaire keuring onderging Manuel in Amsterdam. Hij werd afgekeurd, want met 1,59 meter was hij te klein voor het leger. In officiële stukken staat als beroep genoteerd los werkman en soms kruier. Zijn eerste huwelijk was met Duifje Polak, in Amsterdam in 1911. Zij kregen twee kinderen, maar in 1916 werd de scheiding van tafel en bed uitgesproken en voorjaar 1921 de echtscheiding. Duifje’s derde kind Abraham werd eind 1921 geboren en nog wel op Manuels naam als vader gezet.
Manuel had in 1915 een andere partner gevonden, de 12 jaar jongere Ester Hilversum, die in februari 1916 een dochter van hem kreeg. In 1918 waren Manuel en Ester naar Haarlem verhuisd. Na de scheiding van Duifje is Manuel in mei 1922 met Ester getrouwd. Zij had toen inmiddels vijf kinderen van Manuel (waarvan één als baby overleed), en na het huwelijk zouden nog acht kinderen volgen, de jongste in 1936.
In 1942 waren alle voorhuwelijkse kinderen het huis uit. Het gezin Van Gelderen op de Korte Begijnestraat ontving op 24 augustus 1942 de oproep om zich de volgende dag op de Westergracht te melden voor transport naar Westerbork en voor werk in Polen. Ze gaven daaraan gehoor en werden met zijn tienen op dat transport gezet. Net als de meesten zagen zij Westerbork maar kort. Op 28 augustus werden zij gedeporteerd naar Auschwitz en daar drie dagen later in een van de gaskamers vermoord, behalve hun zoons Benjamin van 19 en Jacob van bijna 16 die in Cosel voor dwangarbeid uit de trein werd gehaald.
Jacob bezweek een half jaar later. Benjamin overleefde de oorlog, net als twee van de vier kinderen die al het huis uit waren. Alle elf broers en zussen van Manuel zijn in de Holocaust vermoord, voor zover niet eerder overleden.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Manuel werd 60 jaar.
Ester van Gelderen
ESTER VAN GELDEREN-HILVERSUM
25 september 1894 (Amersfoort) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Ester Hilversum was het zevende en jongste kind van Salomon Hilversum (1850-1903) en Johanna Swaab (1853-1927). Ester werd geboren in Amersfoort. Op haar 21ste kreeg ze in Utrecht haar eerste kind met de 12 jaar oudere Manuel van Gelderen. In datzelfde jaar scheidde Manuel van tafel en bed van Duifje Polak, met wie hij toen getrouwd was en al twee dochters had. Het duurde nog tot in 1922 voor Ester en Manuel konden trouwen – toen hadden zij inmiddels vijf kinderen gekregen die hun moeders achternaam Hilversum kregen. Eén daarvan, Alida, is slechts een maand oud geworden. Rond 1918 was het gezin naar Haarlem verhuisd, eerst op Burgwal 11, later op de Scheepmakersdijk 18 en vanaf 1929 op Valkestraat 3 in de Bakenes (foto). Tien jaar later verhuisden ze daarvandaan naar de Korte Begijnestraat.
Na haar huwelijk kreeg Ester tussen 1923 en 1936 nog acht kinderen met Manuel: Benjamin, Clara, Marie, Jacob, Rachel, Lena, Sophia en Sonja. Het moet een vol bovenhuis geweest zijn. Al werd het ook weer iets leger: in 1942 waren de kinderen Hilversum het huis uit. Van Annie weten we niet waar ze verbleef. Rijntje was dienstbode in Amsterdam, Salomon was getrouwd en woonde op de Scheepersstraat. En Betsy trok, zwanger van een ons onbekende man, bij haar broer Salomon in op de Scheepersstraat.
Zomer 1942 werd het eerste kind van Salomon geboren, tevens het eerste kleinkind van Ester. Ze heeft hem nog kunnen vasthouden voordat ze met haar man en de acht thuiswonende kinderen naar Westerbork en Auschwitz werd gedeporteerd. Daar werden ze allemaal bij aankomst vergast, behalve Benjamin van 19 en Jacob van bijna 16.
Jacob bezweek een half jaar later. Benjamin overleefde wel drie jaar kampbewind. Behalve hij overleefden ook twee van de kinderen die al het huis uit waren, Annie en Salomon, de oorlog. Geen van Esters broers en zussen overleefde de Holocaust.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Ester werd 47 jaar.
CLARA VAN GELDEREN
29 november 1923 (Haarlem) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Clara was het zevende kind van de in totaal dertien die Ester Hilversum en Manuel van Gelderen kregen. Ze was geboren op de Burgwal, waar het gezin in die tijd op nummer 11 woonde.
We hebben van haar geen sporen in krantenberichten of andere online bronnen kunnen vinden. Met de struikelsteen voor haar houden we de herinnering aan haar bestaan levend.
Ze woonde nog bij haar ouders toen op maandag 24 augustus 1942 de oproep aan het gezin kwam om zich in de school op de hoek Leidsevaart-Westergracht te melden voor het transport naar Westerbork. Het gezin gaf gehoor aan die oproep, met als consequentie dat allen op 31 augustus werden vergast in Auschwitz, behalve haar broers Benjamin en Jacob die als dwangarbeider werden geselecteerd. Van hen bezweek Jacob een half jaar later, maar Benjamin overleefde de kampen.
Behalve Benjamin overleefden ook twee van de kinderen die al het huis uit waren, Annie en Salomon, de oorlog.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Clara werd 18 jaar.
MARIE VAN GELDEREN
25 mei 1925 (Haarlem) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Marie was het achtste kind van de in totaal dertien die Ester Hilversum en Manuel van Gelderen kregen. Ze was geboren op de Burgwal, waar het gezin in die tijd op nummer 11 woonde.
We hebben van haar geen sporen in krantenberichten of andere online bronnen kunnen vinden. Met de struikelsteen voor haar houden we de herinnering aan haar bestaan levend.
Ze woonde nog bij haar ouders toen op maandag 24 augustus 1942 de oproep aan het gezin kwam om zich in de school op de hoek Leidsevaart-Westergracht te melden voor het transport naar Westerbork. Het gezin gaf gehoor aan die oproep, met als consequentie dat allen op 31 augustus werden vergast in Auschwitz, behalve haar broers Benjamin en Jacob die als dwangarbeider werden geselecteerd. Van hen bezweek Jacob een half jaar later, maar Benjamin overleefde de kampen.
Behalve Benjamin overleefden ook twee van de kinderen die al het huis uit waren, Annie en Salomon, de oorlog.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Marie werd 17 jaar.
JACOB VAN GELDEREN
15 november 1926 (Haarlem) – 30 april 1943 (Midden-Europa)
Korte Begijnestraat 29rd
Jacob was het negende kind van de in totaal dertien die Ester Hilversum en Manuel van Gelderen kregen. Hij was geboren op de Burgwal, waar het gezin in die tijd op nummer 11 woonde.
We hebben van hem geen sporen in krantenberichten of andere online bronnen kunnen vinden. Met de struikelsteen voor hem houden we de herinnering aan zijn bestaan levend.
Hij woonde nog bij zijn ouders toen op maandag 24 augustus 1942 de oproep aan het gezin kwam om zich in de school op de hoek Leidsevaart-Westergracht te melden voor het transport naar Westerbork. Het gezin gaf gehoor aan die oproep, met als consequentie dat de ouders en dochters allen op 31 augustus werden vergast in Auschwitz. Jacob en ook zijn broer Benjamin werden echter als dwangarbeider geselecteerd.
Zij werden daartoe in Cosel uit de trein gehaald. Dat gebeurde door de Dienststelle van SS brigadeleider Albrecht Schmelt, een ‘uitzendbureau’ om meer dan 100 werkkampen in Silezië van slaven en dwangarbeiders te voorzien. In totaal werden 170 mannen uit die trein gehaald, waarvan 13 de oorlog zouden overleven. Jacob moet in april 1943 zijn omgekomen, want zijn sterfdatum is op de laatste dag van die maand geprikt. Of hij bezweek aan het zware werk dan wel aan ziekte en uitputting weten we niet; het kan ook zijn dat hij in april alsnog naar Auschwitz gestuurd is, zoals gebeurde met mensen die niet meer geschikt of nodig waren voor het zware werk.
Benjamin echter was een van de 13 overlevenden. Hij is zomer 1945 teruggekeerd op Amsterdam CS en heeft dus drie jaar lang het schrikbewind van de Duitse kampen overleefd. In Silezië was hij op het laatst te werk gesteld in de chemische fabrieken van Blechhammer, nabij Cosel. Voorafgaand aan de komst van de Russen dreven de Duitsers de nog levende arbeiders terug richting Duitsland in de zogenaamde dodenmarsen. Benjamin is bijna 80 geworden maar heeft nooit over die jaren willen spreken.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 30 april 1943.
Jacob werd 16 jaar.
RACHEL VAN GELDEREN
4 maart 1928 (Haarlem) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Rachel was het tiende kind van de in totaal dertien die Ester Hilversum en Manuel van Gelderen kregen. Ze was geboren op de Scheepmakersdijk, waar het gezin in die tijd op nummer 18 woonde.
We hebben van haar geen sporen in krantenberichten of andere online bronnen kunnen vinden. Uit de familie komt de schoolfoto van de Anslijnschool, met Rachel in het midden (tweede van rechts op de derde rij). Met de struikelsteen voor haar houden we de herinnering aan haar bestaan levend.
Ze woonde nog bij haar ouders toen op maandag 24 augustus 1942 de oproep aan het gezin kwam om zich in de school op de hoek Leidsevaart-Westergracht te melden voor het transport naar Westerbork. Het gezin gaf gehoor aan die oproep, met als consequentie dat allen op 31 augustus werden vergast in Auschwitz, behalve haar broers Benjamin en Jacob die als dwangarbeider werden geselecteerd. Van hen bezweek Jacob een half jaar later, maar Benjamin overleefde de kampen.
Behalve Benjamin overleefden ook twee van de kinderen die al het huis uit waren, Annie en Salomon, de oorlog.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Rachel werd 14 jaar.
LENA VAN GELDEREN
27 januari 1931 (Haarlem) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Rachel was het elfde kind van de in totaal dertien die Ester Hilversum en Manuel van Gelderen kregen. Ze was geboren op de Valkestraat, waar het gezin sinds enige tijd op nummer 3 woonde.
We hebben van haar geen sporen in krantenberichten of andere online bronnen kunnen vinden. Met de struikelsteen voor haar houden we de herinnering aan haar bestaan levend.
Ze woonde nog bij haar ouders toen op maandag 24 augustus 1942 de oproep aan het gezin kwam om zich in de school op de hoek Leidsevaart-Westergracht te melden voor het transport naar Westerbork. Het gezin gaf gehoor aan die oproep, met als consequentie dat allen op 31 augustus werden vergast in Auschwitz, behalve haar broers Benjamin en Jacob die als dwangarbeider werden geselecteerd. Van hen bezweek Jacob een half jaar later, maar Benjamin overleefde de kampen.
Behalve Benjamin overleefden ook twee van de kinderen die al het huis uit waren, Annie en Salomon, de oorlog.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Lena werd 11 jaar.
SOPHIA VAN GELDEREN
15 september 1933 (Haarlem) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Sophia was het twaalfde kind van de in totaal dertien die Ester Hilversum en Manuel van Gelderen kregen. Ze was geboren op de Valkestraat, waar het gezin in die tijd op nummer 3 woonde.
We hebben van haar geen sporen in krantenberichten of andere online bronnen kunnen vinden. Met de struikelsteen voor haar houden we de herinnering aan haar bestaan levend.
Ze woonde nog bij haar ouders toen op maandag 24 augustus 1942 de oproep aan het gezin kwam om zich in de school op de hoek Leidsevaart-Westergracht te melden voor het transport naar Westerbork. Het gezin gaf gehoor aan die oproep, met als consequentie dat allen op 31 augustus werden vergast in Auschwitz, behalve haar broers Benjamin en Jacob die als dwangarbeider werden geselecteerd. Van hen bezweek Jacob een half jaar later, maar Benjamin overleefde de kampen.
Behalve Benjamin overleefden ook twee van de kinderen die al het huis uit waren, Annie en Salomon, de oorlog.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Sophia werd 8 jaar.
SONJA VAN GELDEREN
7 maart 1936 (Haarlem) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Korte Begijnestraat 29rd
Sophia was het jongste kind van de in totaal dertien die Ester Hilversum en Manuel van Gelderen kregen. Ze was geboren op de Valkestraat, waar het gezin in die tijd op nummer 3 woonde.
We hebben van haar geen sporen in krantenberichten of andere online bronnen kunnen vinden. Met de struikelsteen voor haar houden we de herinnering aan haar bestaan levend.
Ze woonde nog bij haar ouders toen op maandag 24 augustus 1942 de oproep aan het gezin kwam om zich in de school op de hoek Leidsevaart-Westergracht te melden voor het transport naar Westerbork. Het gezin gaf gehoor aan die oproep, met als consequentie dat allen op 31 augustus werden vergast in Auschwitz, behalve haar broers Benjamin en Jacob die als dwangarbeider werden geselecteerd. Van hen bezweek Jacob een half jaar later, maar Benjamin overleefde de kampen.
Behalve Benjamin overleefden ook twee van de kinderen die al het huis uit waren, Annie en Salomon, de oorlog.
Deportatie uit Westerbork op 28 augustus 1942.
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942.
Sonja werd 6 jaar.